■ صنعت توریسم بخش عمومی

تهیه وتنظیم:ازرسول جهان دوست کارشناس ارشد جغرافیا ازدانشگاه تهران ومهندس قاسم کوهستانی کارشناس ارشدعمران ازدانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی وشهردارشیروان


مقدمه :
مسافرت‌های شهری گام اول توسعه گردشگری وصنعت توریسم است.اگرچه کشور ما ازلحاظ پتانسیل های طبیعی وتاریخی جز 10 کشور تاریخی نخست دنیا ست، اما بدون برنامه ریزی درست استفاده از این نعمت خدادی غیر ممکن است.
شهر تهران هر روز 18 میلیون سفر درون شهری را تجربه می‌کند و درکل کشور روزانه میلیون ها نفر جابجا می شوند، این اقیانوس جابه‌جایی شهروندان، در حالی است که تهران و سایر شهرها امکاناتی را در خود جای داده‌اند که می‌تواند پتانسیلی برای تورهای گردشگری شهری باشد. برهمین اساس عده‌ای از کارشناسان توریسم معتقدند توریسم شهری زیربنای توسعه شهریوگردشگری محسوب می‌شود.
به عبارت دیگر اگر به جای سرگردانی مردم درخیابان‌های شهر به ویژه شهرهای بزرگ بتوان سفرهای هدفمندی را طراحی کرد که همشهروندان را با فرهنگ شهری آشنا کند و هم سفر را نهادینه کند، پس از مدتی می‌توان به توسعه سفرها از درون شهرها به درون کشور امیدوار بود و این حرکت گام به گام می‌تواند به نهادینه کردن توریسم و توجه به زیرساخت‌های آن که ازجمله توسعه شهری است بانجامد .
گردشگری معال فارسی و کاملاً دقیق واژهTourism در زبان های انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که به صورت مصطلح در زبان فارسی به صورت جهانگردی ترجمه شده است. ریشه این واژه از اصطلاح Tornus یونانی و لاتین گرفته شده که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدرTourism یا گردشگری در آمده است.
اصطلاح «توریست» (Tourist) از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت می نمودند. این جوانان در آن زمان توریست نامیده می شدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار می رفت که برای سرگرمی ، وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند و بعداً با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولاً به این منظور به سفر می رفتند. کم کم کلمه توریست به بعضی زبان های دیگر نیز وارد شد و از آن واژه توریسم (Tourism) بوجود آمد. از همان زمان توریسم و توریست به بعضی از مسافرت ها و مسافرینی گفته می شود که هدف آن ها استراحت و گردش و سرگرمی و آشنایی با مردم بود و نه کسب درآمد و اشتغال به کار.
دراین نوشتار تلاش می شود ، تاضمن آشنایی با انواع گردشگری وتوریسم نقش شهرووظایف شهرداری ها درتوسعه آن مورد تأکید قرار گیرد .
مفهوم جهانگرد، گردشگر وسیاح:
در زبان فارسی کلمه « سیاح» در گذشته به کسانی گفته می شد که با هدف و منظور شخصی دست به سفر می زدند؛ مانند ناصر خسرو و سعدی، و این واژه در زبان فارسی تا نیمه اول قرن بیستم در معنی فوق به کار می رفت تا آن که دو واژه جهانگرد و جهانگردی جای آن را گرفت.
واژه جهانگردی به این سبب که در معنی خود عبور از مرزهای سیاسی و سفر به دیگر کشورها را تداعی می کند ، نمی تواند معنی کامل توریسم را ادا نماید. زیرا توریست ها به دو گروه توریست های خارجی و توریست های داخلی تقسیم می شوند که واژه جهانگرد بیشتر در تعریف توریست های خارجی کاربرد دارد. در صورتی که توریست های داخلی نیز باید در واژه گزینی فارسی کلمه توریست گنجانده شود. از این رو واژه « گردشگر» رساتر از واژه جهانگرد بوده و گویای اصطلاح توریست می باشد.
تاریخچه توریسم درجهان وایران:
توریسم و گردشگری در معنی وسیع کلمه، از جمله عادات قدیم طبقة ثروتمند بوده است. اما جنبش گردشگری بویژه از سدة هیجدهم، که قرن ظهور رومانتیسم و پیدایش انقلاب صنعتی است، رو به گسترش و بالندگی می نهد.
قدیمی ترین اشکال گردشگری که در اروپا بسیار رایج بوده، مسافرت های اشراف و شاهزادگان جوان است که به منظور آشنایی با شیوه های مختلف حکومت و زندگی مردم به نقاط مختلف صورت می گرفته است. چنین مسافرت هایی جزئی از برنامه های سنتی آموزش و پرورش آنان را تشکیل می داده که بعضاً تدارک آن توسط سازمان های ویژه ای که مأموریت ترتیب دادن آن را به عهده داشتند انجام می گرفته است.
در جوامع شرقی می توان نمونه های روشن تری از صورت ها وا شکال گذران اوقات فراغت و توریسم تفریحی را در میان گروه های اشرافی ردیابی کرد. مثلاً برنامه های شکار دسته جمعی درباریان که در فرهنگ نقاشی ایران چه در سنگ نبشته های تخت جمشید یا طاق بستان و چه در هنر مینیاتور منعکس است، خود حکایت از وجود نوعی از توریسم تفریحی و سرگرم کننده در بین طبقات اشراف می نمایند.
آنچه مسلم است، از دوران باستان تاکنون همواره سه نوع انگیزه اصلی و اساسی محرک انسان‏ها در تغییر موقت محل‏اقامت آنان و انجام سفرهای کوتاه یا طولانی و خطرناک بوده است: انگیزه‏ های دینی، تفریحی و کنجکاوی.
به جرات می‏توان مدعی شد که در دوران باستان، اولین و اساسی‏ترین انگیزه سفر احساسات دینی ‏بوده است و مردم برای دیدن اماکن مقدس به سفرهای طولانی دست می‏زدند. همین انگیزه، چینی‏های پیرو «بودا» را برای ‏سفر به هندوستان و پیمودن هزاران فرسنگ راه برانگیخته است. یونانیان و رومیان هم در دسته‏ ها و گروه‏ های عظیم به ‏معبد «دلفی» سفر می‏کردند تا به پیشگویی‏های «اراکلس» گوش فرا دهند. حس کنجکاوی نیز از جمله انگیزه‏ های سفر است که همواره از دوران باستان وجود داشته و انگیزه سفرهای طولانی ‏برای شناسایی آداب و رسوم و سنن قبایل و ملل دیگر بوده است. داستان‏های نقل شده توسط جهانگردان سفرنامه ‏نویس که‏ معروف‏ترین آن ها «هرودت» است، گاهی تنها مدرک موجود و مبتنی بر وجود تمدن‏های بزرگی است که ناپدید شده ‏اند، ولی‏ کاوش‏های باستان‏شناسی وجود آن ها را ثابت کرده است.
در امپراتوری‏های ایران و روم وجود جاده‏ های خوب و سهولت و امنیت مسافرت در پرتو قدرت امپراتوری‏ها و وجودسرویس‏های منظم ارابه و کالسکه رانی، مردم مرفه را به دیدار نقاط جالب و متنعم از آرایش و زیبایی مناظر طبیعی تشویق‏ می‏کرد و گروهی را نیز برای خوشگذرانی به رم و یا سایر نقاط سوق می‏داد. رفته رفته این نوع مسافرت‏های تفریحی نیزبرای خود جایگاه مشخص و مهمی را احراز کردند.
تا آنجا که اطلاعات تاریخی نشان می دهد ، سیر و سیاحت برای استراحت و تفریح از اوایل قرن شانزدهم شروع شده و مردم برای بازدید از شهرهای بزرگ و معروف دنیا، اقدام به مسافرت نموده اند. بدیهی است که انگیزه اصلی سفر سیاحان معروفی چون مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصر خسرو و نظایر آ ن ها را نمی توان تفریحی و استراحت دانست. بلکه اینان سیاحان حرفه ای بوده اند که برای اکتشافات ، تجارت، ماجراجویی، شناخت سرزمین ها و اقوام دیگر و یا زیارت و مقاصدی که ناشی از استراحت و تفریح نبوده اقدام به سفرهای چندین ساله می کردند.
در قرن هیجدم به دنبال دگرگونی ها و تحولاتی که در ساختار اجتماعی و اقتصادی اروپا منبعث از انقلابات کشاورزی و صنعتی روی داد، به تدریج یک نوع مسافرت تفریحی برای استفاده از سواحل دریاها و سرگرمی و استراحت، جای مسافرت های سنتی – آموزشی اشراف را گرفت و افرادی که بدین منظور بویژه به فرانسه مسافرت می کردند، «توریست» نامیده شدند.
جریان صنعتی شدن، رشد شهر نشینی، افزایش تولید، سرعت در وسایل ارتباطی و حمل و نقل و غیره ، باعث شده است که زندگی خانوادگی، مذهبی، گذران اوقات فراغت، ادبیات، هنر و تحولات اقتصادی – فرهنگی و سیاسی عمیقاً و سریعاً در مدت زمان بسیار کوتاهی دستخوش دگرگونی قرار گرفته و بدین ترتیب شیوه های تولید و معیشت و سکونت و مصرف و فرهنگ وفضای شهری نیز متحول گردیده اند.
تعریف توریست یا گردشگر:
در شناخت توریست یا گردشگر تعاریف مختلفی از سوی سازمان ها و افراد مختلف ارائه شده است که درزیر به بخشی از آن اشاره می گردد.
واژه «توریسم» (Tourism) به مجموعه مسافرت هایی گفته می شود که بین مبدأ و مقصد با انگیزه های استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد.
در سال 1937 کمیته ویژه ای در رم جهت بررسی پاره ای از مسائل صنعت توریسم تشکیل گردید و تعریفی به این شرح از توریست ارائه داد:
« افرادی که در یک دوره 24 ساعته یا بیشتر به یک کشور خارجی سفر می کنند توریست خوانده می شوند»این کمیته مسافرت های زیر را به عنوان حرکت های توریستی به شمار آورد:
1- افرادی که جهت خوش گذرانی، دلایل شخصی و یا مسائل بهداشتی به مسافرت می روند.
2- افرادی که برای شرکت در کنفرانس ها مسافرت می کنند.
3- افرادی که جهت انجام کارهای بازرگانی مسافرت می کنند.
4- افرادی که به یک گردش دریایی می روندشغل و پیشه هم مد نظر نباشد
بر اساس تعریف فوق گردشگری داخلی در قالب صنعت توریسم قرار نگرفته و صرفاً به گردشگرانی که از دیگر کشورها وارد یک کشور می گردند اصطلاح توریست اطلاق می شود.
بنا به تعریفی دیگر: « توریست یا جهانگرد کسی است که عمل جهانگردی را انجام می دهد و به سه دسته تقسیم می شود:
1. توریست هایی که از خارج وارد کشور می شوند.
2. توریست هایی که از کشور خود به کشور دیگر مسافرت می کنند.
3. توریست هایی که مقیم کشور خود هستند و در داخل کشورشان مسافرت می کنند.
انگیزه اینگونه افراد از مسافرت ، تفریح، معالجه، تجارت، تحقیق، زیارت، مأموریت و نظایر آن است.»
مرکز آمار ایران به منظور تفکیک توریسم از غیر توریسم ، تعریف زیر را از توریسم ارائه داده است:
« توریست شخصی است که به کشور یا شهری غیر از محیط زیست عادی خود برای مدتی که کمتر از 24 ساعت و بیشتر از یک سال نباشد سفر کند و قصد او از سفر، تفریح، استراحت، ورزش، دیدار اقوام و دوستان، مأموریت، شرکت در سمینار، کنفرانس یا اجلاس، معالجه، مطالعه و تحقیق و یا فعالیت مذهبی باشد.»
مرکز فوق در تعریف غیر توریست نیز آورده است: «غیر توریست کسی است که کشور محل دائمی اقامت خود را به قصد اشتغال، اقامت دائم، پناهندگی، تحصیل، مأموریت در نمایندگی های سیاسی خارج از کشور ترک نماید»
دکتر محمد تقی رهنمایی از اساتید گروه جغرافیای دانشگاه تهران از توریست یا گردشگرتعریف زیررا ارائه داده است:
« توریست یا گردشگر به مسافری گفته می شود که با انگیزه های گردشگری به مقصدی مسافرت نموده و بیش از یک شب و کمتر از 6 ماه در مقصد اقامت نماید، بدون اینکه اشتغال و اقامت دایم در مقصد داشته باشد.» در جمع بندی تعاریف ارائه شده برای توریست یا گردشگر و بمنظور تعریفی جامع از این واژه که در برگیرنده تمامی فعالیتهای بخش گردشگری (اعم از داخلی و خارجی) باشد، می توان تعریف ذیل را از از واژه «توریست» یا «گردشگر» ارائه نمود:
«توریست یا گردشگر به کسی اطلاق می گردد که به منظوری غیر از اشتغال یا اقامت دائم به مقصدی مسافرت نموده و حداقل یک شب و حد اکثر یک سال را در مقصد اقامت نماید و برای هزینه اقامت و فعالیت های گردشگری خود هیچ گونه درآمدی در مقصد مورد نظر نداشته باشد.»
در این تعریف هیچ تفاوتی بین توریست داخلی و توریست خارجی وجود نداشته و به هر دو گروه به یک چشم نگریسته شده است. کما اینکه در بسیاری از مباحث مربوط به بخش توریست و یا صنعت توریسم، منظور از توریست ، افرادی است که از دیگر کشورها به یک کشور وارد می شوند و بواسطه ارز آوری خود از اهمیت شایان توجهی برخوردار هستند.
اهمیت گذران اوقات فراغت درتوریسم:
فراغت یک نیاز همگانی است، از این جهت یکی از مسائل اساسی عصر حاضر است. تلاش برای شناختن فراغت گفتگو را به مسئله کار می کشاند. کار و فراغت دو جنبه از یک واقعیت است. این سخن بدان معنا نیست که فراغت را نمی توانیم جدا از مسئله کار بررسی نمائیم. بلکه اقتضا زندگی حکم می کند که این دو مسئله را هم در کنار یکدیگر و هم جدای از یکدیگر بررسی کنیم و برای هر کدام چاره ای بیابیم.
گروهی کار و فراغت را چنان می نگرند که به لذت و الم می نگرند. ولی جامعه شناسی جدید این را نمی پذیرد. یک زندگی سالم و یک جامعه سالم به کار و فراغت در کنار هم نیاز دارد. بیشترین پیشرفت و بهره گیری در هر دو زمینه مستلزم آن است که این دو مکمل یکدیگر باشند.
کسانی که کارشان را با عشق و لذت انجام می دهند برایشان کار و فراغت از هم جدا نیست. ولی گروهی چنین نیستند و فراغت برایشان یک مسئله اساسی است. فراغت آن بخش اززمان بیداری انسان است که ازتعلقات کاری وشغلی آزاداست وبه آن کاری می پردازد که می خواهد.
برای بیشتر مردم فراغت به معنای زمان است. زمانی که در متن آن احساس آزادی عمل دارند. در نتیجه چنین تصوری ممکن است پدید آید که جامعه حق ندارد برای اوقات فراغت افراد برنامه ریزی کند. البته هر کس می تواند آزادانه برای بهره گیری از زمان فراغت خود راهی بیندیشد. ولی در این اندیشه چندان هم آزاد نیست، زیرا باید از میان امکان های فراغت یکی را انتخاب کند. فراغت به مانند یک ورزش روانی و عصبی باید روح اندوهگین و یأس و ناامیدی را به نشاط و امید برساند. هدف از بحث فراغت هم روشن کردن جنبه های تئوریک و اجرایی آن است. در پرتو این روشنگری است که می توان کارکردهای فراغت را تشخیص داد و چگونگی بهره گیری از آنها را تعیین نمود.
شلوغی بیش از حد شهرهای عصر صنعتی، آلودگی های محیط زیست شهری اعم از آلودگی های هوا و صوتی و نیاز به تمدد اعصاب و استراحت موجب شده است که انسان از هر فرصتی برای پناه بردن به دامان طبیعت و یا لذت بردن از آثار هنری و باستانی داخل شهرهااستفاده نموده و خستگی زندگی روزمره را از تن خود خارج نماید.
رشد و توسعه توریسم بین المللی طی هفتاد سال اخیر نتیجه عوامل چندگانه‏ای بوده است که اهم آن ها عبارتند از: افزایش ‏سطح درآمد، افزایش طول اوقات فراغت از کار، پیشرفت و توسعه وسایل حمل و نقل، کاوش‏های عظیم و پرارزش جغرافیایی‏و بالاخره طول مدت اقامت در منطقه یا کشور پذیرای جهانگرد. این عوامل کلا" و تـوامـا" سبب شده ‏انـد که تــوریسـم بین المللی‏در سطح جهانی و سیاحت و گشت و گذار داخلی در سطح کشورهاوشهرها توسعه یابد.
در حقیقت برنامه ریزی برای توریسم، برنامه ریزی برای اوقات فراعت انسان هاست به صورتی که انسان از محل خود خارج شود و حداقل یک شب را در محیطی دور از محل اقامت دائم خود به منظور عمدتاً تفریحی و تفرجی سپری نماید. از این رو محصول بخش گردشگری و توریسم، ایجاد نشاط و آرامش و رضایت خاطر از تعطیلات و اوقات فراغت برای انسانی است که باید سرشار از انرژی و نشاط بر سر کار خود باز گشته و چرخی از گردش اقتصادی کشورش را به حرکت درآورد.
از این رو فراغت دارای کارکردهای متفاوتی است که به طور خلاصه به برخی از آنها شاره می گردد:
- فراغت به آدمی فرصت می دهد که خستگی کار را از تن خود بیرون کند، زیرا این خستگی بر وجود انسان تحمیل شده و نمی توان آن را از انسان جدا دانست و تنها توسط فراغت است که جسم و روح را می توان از خستگی رهانید.
- فراغت از آن گونه که جامعه آن را مجاز یا ممنوع بداند در برابر آدمی دنیایی تازه چه واقعی و چه خیالی می گشاید که آدمی می تواند به سوی آن ها روی آورده و ساعاتی از اوقات خود را به دور از هیاهوی دنیای ماشینی و مادی بگذراند و با تفریح و سرگرمی روحاً ارضاء گردد.
- فراغت به انسان امکان می دهد که به خلاقیت بپردازد و با بکارگیری توانمندی های خود و ابتکار و نوپردازی ، استعداد خود را شکوفا سازد و منجر به کشف و اختراع پدیده های نو گردد.
- بطور کلی فراغت از زمانی معنی و مفهوم پیدا می کند که زمان کار از زمان بیکاری جدا می شود و انسان بر اساس یک تقویم زمانی روزانه به کار می پردازد، بدین جهت وقتی در تاریخ می نگریم محلی برای اوقات فراغت به شکل و مفهوم امروزی آن نمی یابیم.
گذران اوقات فراغت که بخش توریسم یکی از اشکال عمده آن است، تابع دو متغیر زمان و مکان است. با توجه به این عامل، اشکال و شیوه های متفاوت و متنوعی از گذران اوقات فراغت بوجود می آید که هر کدام جایگاه خاص خود را دارند. بنابر این، برای اینکه بتوان ویژگی های صنعت توریسم و فعالیت های آن را مشخص نمود، لازم است معیارها و ضوابط تقسیم بندی گذران اوقات فراغت را باز شناخت. بدین لحاظ دو عامل زمان و مکان در تقسیم بندی اشکال متنوع آن اهمیت زیادی دارد.
عامل زمان در بخش گردشگری:
عامل زمان در بخش توریسم به سه دوره کوتاه مدت (یک شبانه روز)، میان مدت (از یک شبانه روز تا یک هفته) و دراز مدت (از یک هفته تا چند ماه) تقسیم می گردد.
اصولاُ صنعت توریسم در صدد است تا با افزایش جاذبه های گردشگری درشهرهاواماکن تاریخی ومناظرطبیعی و نیز ارائه امکانات و خدمات بهینه به گردشگران، میزان اقامت گردشگران را در مراکز توریستی افزایش داده و از این طریق به افزایش میزان درآمد دست یابدتاازاین رهگذر به توسعه شهرها وکشور برسد.
برای رسیدن به این هدف و ایجاد یک صنعت پایدار توریستی، متخصصین صنعت توریسم از «مثلث پایدار صنعت توریسم» یاد می کنند که شامل سه ضلع به نامهای C, B ,Aمی باشد.
ضلع C شامل: بهداشت روانی و اجتماعی، امنیت و کیفیت بالای خدمات وحفظ محیط زیست وتوسعه پایدار
ضلع B شامل: آموزش، تفریح و هیجان
ضلعAشامل: ارتقاء فروش، تصویر سازی و ایجاد انگیزش می باشد.
توجه به موارد مطروحه در این مثلت ضمن ایجاد رضایت مندی در توریست ها، موجب افزایش مدت اقامت آنان شده و در نتیجه به کسب درآمدهای بیشتر از بخش توریسم منجر خواهد شد.
تقسیم بندی انواع توریسم:
توریسم دارای انواع مختلفی بوده که بر اساس عوامل متعدد می توان تقسیم بندی هایی را برای آن قائل شد. مهمترین عواملی که می توان بر اساس آن انواع مختلفی از توریسم را تعریف و طبقه بندی نمود عبارتند از:
- از نظر زمانی: فعالیت های گردشگری را به شکل کوتاه مدت (کمتر از یک روز) ، میان مدت ( یک تا سه روز) و دراز مدت ( بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک می کند.
- از نظر مکانی: گردشگری را به صورت فعالیت های گردشگری در حوزه نزدیک ،گردشگران شهری وروستایی، حوزه میانی ،گردشگران درسطح کشور و حوزه خارج یا دور،گردشگران بین المللی تقسیم بندی می کند.
- از نظر تابعیت: گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بین المللی و گردشگران داخلی تقسیم می گردد.
- از لحاظ انگیزه سفر : بر اساس آن گردشگری با انگیزهای استراحتی، تفریحی، درمانی، زیارتی، فرهنگی، اقتصادی،طبیعی ، ورزشی و … از یکدیگر تفکیک می شوند.
- از نظر فصل گردشگری: موسم گردشگری را بر اساس فصول مختلف سال طبقه بندی مـی گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پائیز می یابند.
- از نظر شکل و سازمان دهی سفر: مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوادگی و … که ترکیب گردشگری را تعیین می کند.
- از نظر وسیله نقلیه مورد استفاده: بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه بندی می شود.
- از لحاظ نوع و محل اقامت: گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت، هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می کند. مانند گردشگران مقیم در هتل ها ، مهمانپذیرها ، خانه های ویلایی و یا پانسیون های خانگی، گمپینگ و … که اکثر این مکان ها درداخل شهرها مستقرند.
تأسیسات اقامتی:
مجموعه واحدهایی که برای اقامت گردشگران، خدمات اقامتی و یا وابسته به آن را ارائه می دهند تأسیسات اقامتی نامیده می شوند. انواع تأسیسات اقامتی توریستی عبارتند از: هتل، متل، مهمانسرا، مسافرخانه یا مهمانپذیر، پانسیون، هتل آپارتمان، اردوگاه جهانگردی، کمپینگ، مجتمع توریستی، ویلا یا آپارتمان شخصی (خانه دوم).
- هتل: اقامتگاهی است با کیفیت و درجه بندی مختلف که متناسب با امکانات، وسعت، تجهیزات، تعداد اتاق و تخت از یک تا پنج ستاره طبقه بندی می شوندودرشهرها قراردارند.
- متل: اقامتگاه هایی هستند که بصورت مجموعه یا منفرد در مسیر راه های ارتباطی اصلی عمدتاً برای مسافران عبوری احداث می شوندودرخارج شهرهاقراردارند.
- مسافرخانه یا مهمانپذیر: تأسیسات اقامتی ساده و ارزان قیمتی هستند که عموماً خدمات اقامتی ارائه می دهند و از نظر کیفیت پایئن تر از هتل ها قرار دارند.
- مهمانسرا: به گروهی از تأسیسات اقامتی گفته می شود که در سال های قبل از انقلاب در نقاط دور دست و شهرهای فاقد هتل و اقامتگاه مناسب توسط سازمان جلب سیاحان ساخته شدند. همچنین به اقامتگاه های اختصاصی گفته می شود که سازما ن ها و ادارات مختلف برای اسکان مهمانان خود احداث می کنند و معمولاً استفاده از آن ها برای عموم مردم امکانپذیر نیست.
- هتل آپارتمان: به اقامتگاه هایی اتلاق می شود که واحد اقامتی در آن ها نه بصورت اتاق، بلکه بصورت آپارتمان بوده و دارای اتاق خواب، پذیرایی، آشپزخانه و سرویس بهداشتی بوده و به صورت مبله تجهیز شده و در اختیار مهمانان قرار می گیرد.
- مجتمع توریستی: به مجموعه ای از تأسیسات اقامتی، پذیرایی، تفریحی، تفرجگاهی، ورزشی گفته می شود که دارای تأسیسات متنوع بوده و مهمانان ضمن اقامات در آن ها می توانند از خدمات جانبی دیگری که در آن ها وجود دارد، استفاده نمایند، تأسیسات اقامتی در مجتمع های توریستی متنوع است و می تواند به صورت اتاق، ویلا، آپارتمان، کمپینگ، محل پارک کاروان یا اتاق های سیار که با اتومبیل یدک کشیده می شوند باشد.
- اردوگاه جهانگردی: به مجموعه ای از تأسیسات اقامتی منفرد گفته می شود که بصورت واحدهای مجزا از هم در محوطه ای باز، ساخته می شوند. عمدتاً این اردوگاه ها دارای اتاقک های کوچک و ساده ای هستند که برای مشتریان کم درآمد در نظر گرفته می شوند.
- بنگالو: به مجموعه ای از اقامتگاه های منفرد گفته می شود که دارای یک اتاق بزرگ با امکانات آشپزخانه، سرویس بهداشتی بوده و اغلب بصورت یک سوئیت یک اتاقه ساخته می شود.
- (شالهChallet) : به خانه های ییلاقی گفته می شود که در نواحی کوهستانی با مصالحی مانند چوب ساخته می شوند. شاله ها می توانند ابعاد متفاوت داشته باشند.
- پانسیون: به نوعی واحد اقامتی گفته می شود که ظاهری ساده داشته و ضمن اقامت از خدمات پذیرایی نیز برخوردار است.
- پانسیون های خانگی: به واحدهای اقامتی گفته می شود که در تعداد از اتاق های ساختمان مسکونی صاحبان آن خدمات اقامتی ارائه می دهند. در این گونه پانسیون ها، خانواده صاحب پانسیون تعدادی از اتاق های مازاد خود را به اقامت مسافران اختصاص داده و از آنان پذیرایی می کنند.
- ویلاهای خصوصی: به این نوع اقامتگاه ها در ادبیات گردشگری خانه دوّم یا Secound home نیز می گویند. خانه های دوم که عمدتاً در مناطق توریستی احداث می شوند، به صورت اختصاصی توسط صاحبان و مهمانان آن ها مورد استفاده قرار می گیرند. مسافران این گونه خانه ها هر چند که عملکرد توریستی دارند، لیکن از نظر اقامت به تأسیسات اقامتی موجود در محل وابسته نیستند. لیکن نیازهای روزمره خود را از مـحـل تهیه کــرده و از خدمات موجود در مناطق توریستی استفاده می کنند.
- اقامتگاه های آزاد: این نوع اقامتگاه ها فضاهای باز و آزادی هستند که هیچ گونه تأسیساتی ندارند و صرفاً بخاطر زیبایی محل برای بر افراشتن چادر یا اقامت در فضای باز مورد استفاده مسافران قرار می گیرند. نمونه این نوع اقامت را می توان تقریباً در تمای شهرهای توریستی مشاهده کرد که مسافران در کنار پیاده روها یا چمن های پارک های شهری چادر برافراشته و بیتوته می کنند. باتوجه به انواع توریسم مشخص می شود که بسیاری از فضاهای مورد استفاده درصنعت توریسم درداخل بافت ومحدوده شهرها ست ، واین شهرها هستند که محل اقامت ومایحتاج بخش عظیمی از گردشگران را تامین می کنند .
توریسم وتغییر نقش وتوسعه شهرها :
اثرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جغرافیایی انقلاب صنعتی که مبدأ آن را سال 1760 تعیین کرده اند ، در قرن نوزدهم میلادی نمودهای خود را عیان ساخته و شهرهای زیادی که از نظر شرایط محیط توان گسترش داشتند، جمعیت زیادی را که در جستجوی کار، روستاهای خود را ترک گفته بودند به خود پذیرفتند. بدنبال این روند جمعیت پذیری ، چشم انداز جغرافیایی شهرها دگرگون شد و مهاجرت های بین قاره ای، این روند را شدت بخشید. جذب نیروهای آزاد شده از جامعه روستایی در جامعه شهری و تبدیل آنان از کارگران پراکنده کشاورزی به کارگران متمرکز صنعتی بافت اقتصادی – سیاسی و اجتماعی شهرها را تغییر داد. تمرکز و جایگزینی این عناصر شهری محیط مسکونی آنان را فشرده تر ساخته و جشم انداز یکنواختی را بوجود آورد. در طی چنین گسترشی ، اراضی و فضاهای شهری را ساختمان های مسکونی بلعیدند و چهره های محیط بیش از پیش از مظاهر و چشم اندازهای طبیعی خالی شدند. به عبارت دیگر ساکنین جوامع شهری لاجرم با چشم انداز یکنواختی از طبیعت تحت تصرف خود روبه رو بودند. نیاز شدید به تنوع محیط طبیعی آنان را به گردش در پارک ها و باغات یا نواحی سرسبز واقع در محیط درون و یا پیرامون شهری می کشاند که به نحوی صنعت توریسم را ابعاد جغرافیایی می بخشید.
از طرف دیگر تمرکز نیروهای کار در محیط های شهری امکان ارتباط آنان با یکدیگر و تشکیل سازمان ها و تشکیلات صنفی را فراهم نموده و کارگران توانستند خواست های خود را در جهت محدود کردن زمان کار، بهبود شرایط و محیط کار، داشتن حق مرخصی سالیانه و نظایر اینها را مطرح ساخته و به دنبال کوشش های پی گیر به اخذ این امتیازات نائل گردند به نحوی که زمان کار از روزی 13 تا 15 ساعت در روز در اواخر قرن نوزدهم به کمتر از نصف تقلیل یافته و در برخی کشورها تا مرز 7 ساعت در روز یا 35 ساعت در هفته نیز رسیده است و این امر نشان می دهد که ضمن اینکه زمان خواب تقریباً ثابت مانده، اما اوقات فراغت و گردشگری به نحو چشمگیری فزونی یافته است.
از این هنگام به بعد، جنبش توریسم، با توسعه گرفتن جامعة صنعتی و حاصل آمدن پیشرفت های مادی دنبال می شود. بروز انقلاب در امر حمل و نقل که نخست در راه آهن و کشتی های بخار اتفاق می افتد و سپس به روالی بسیار انعطاف پذیرتر توسط اتومبیل ادامه می یابد، تا بعدها که توریسم در نواحی دور دست با هواپیما، باب روز شد، عمل نقل مکان گردشگران را بسیار تسهیل کرده است.
از سوی دیگر بر قرار ساختن رسم مرخصی با استفاده از حقوق، تا حدود زیادی در افزایش شمار استفاده کنندگان از تعطیلات ، موثر افتاده است. زیرا که برخوردار شدن از امتیاز تعطیلات، خود نتیجة توسعة اقتصادی بشمار می رفت. همین امر سبب شد که به مروز زمان، گردشگری و توریسم از انحصار افراد طبقات ممتاز و اشراف خارج شده و تقریباً تمامی قشرهای اجتماعی را در کشورهای توسعه یافته وبخصوص شهری، سوای طبقة دهقانان که با بندهایی از الزام و انقیاد، چون حفاظت ازدام ها، وابسته به محل دائم اقامت خویش اند را در بر بگیرد. هرچند که استفاده از ماشین آلات کشاورزی و رواج کشت گروهی، بیش از پیش دهقانان را از الزامات کارهای کشاورزی رها می سازد و زمینه را برای فراغت آنان از کار کشت را فرام می آورد.
زمانی که بخش توریسم تنها به طبقات ممتاز جامعه اختصاص داشته است، تدارکات و تجهیزات مربوط به هتلداری متضمن وجود تعداد زیادی مهمانخانه های بزرگ و یا اماکن مجهز بوده است. مردمی کردن بیش از پیش مراکز تفریح و سرگرمی، موجب تعدد هتل های ساده تر و بروز بحرانی وخیم در هتلداری تجملی ، به ویژه در جریان سال های بحران اقتصادی (1953-1929 میلادی) شده است و از آن پس نیز این بحران بصورت تبدیل هتل های شخصی به آپارتمان و فروش آپارتمان ها به افراد، خود را نشان می دهد. امروزه علاوه بر اینکه هتل های بزرگ و تجملی هنوز به توسعه خویش ادامه می دهند، مراکز توریستی، به ویژه پیرامون اماکن مسکونی ارزان قیمت ، تثبیت شده اند: از آن جمله می توان به حریم هایی که برای پذیرش چادرها و یا کاروان ها در نظر گرفته شده اند و یا به اجاره دادن اتاق ها در اماکن مسکونی اشاره نمود که باعث تغییر نقش بسیاری از شهرها شده اند.
فضای شهری وگردشگری:
گردشگری شامل همه خدمات و ویژگی هایی است که در کنار هم قرار می گیرند تا آنچه مسافر می خواهد، فراهم آورند ولی سرآمدترین نوع گردشگری ، گردشگری شهریست. بطوری که با توجه به جایگاه ویژه شهر، در بسیاری از کشورهای موفق در این صنعت، شهر پایه و اساس توسعه گردشگری است. ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب، بازسازی فضاهای ظاهراً متروک و مرده به قصد زنده کردن جنبه های کهن جامعه از جمله آثار توسعه گردشگری شهری است. بدین منظور بسیاری از شهرها درصددند تا از ویژگی ها و امکانات خاص شهر خود سود برده و از مزایای جلب توریست شهری بهره گیرند.
فضاهای شهری در شهرهای معاصر را می توان به دو دسته تقسیم نمود:
الف- فضاهای مدرن یا جدید نظیر پارک ها، مراکز فروش مدرن، فرهنگسرا ها، میادین و.
ب- فضاهای سنتی نظیر بازارها، امام زاده ها، گورستان ها، باغ ها، مساجد و سایر اماکن تاریخی.
از این منظر، تاثیر گردشگری بر کالبد فضاهای شهری نیز قابل تقسیم به صورت ذیل است:
گردشگری، ایجاد و توسعه فضاهای شهری مدرن و جذاب :
ایجاد فضاهای شهری بر اساس فعالیت‌های جدید و تأکید بر توسعه فعالیت‌های گردشگری و ایجاد جاذبه های بیشتر‌ برای ماندگاری مسافران همراه با توسعه هسته‌های کار و فعالیت با هدف توسعه موزون شهر و پیوند کار و سکونت در تمام منطقه شهری و ایجاد یک نظام چند هسته‌ای، انعکاس تجربه‌ها و درس‌های نظری و عملی است که از کلان‌شهرها و شهرهای جهان می‌توان آموخت و به کار گرفت. ایجاد و توسعه انواع مراکز اقامتی مدرن، فضاهای تفریحی و سرگرمی، فضاهای خرید بزرگ شهری، موزه ها و مراکز فرهنگی و هنری بویژه فرهنگ و هنر بومی با هدف توسعه گردشگری موجب بهره مند شدن ساکنین شهروگردشگران شهری از این خدمات خواهد بود .
گردشگری و احیا بافت های تاریخی و باز سازی فضاهای کهن شهری :
بافت‌های تاریخی کانون و هسته شهرها هستند. حیات این بافت‌ها طی سده های گذشته پایه بسیاری از آداب و رسوم و حتی فرهنگ موجود و نیز رونق اقتصادی شهر و منطقه بوده است.فضاهای شهری تاریخی قبل از همه وظیفه دارند تاریخ، هویت عینی و ذهنی شهر را حفظ کنند و در زندگی جاری سازند. پاسدار همه خاطره‌ها و یادمان‌ها بوده و از این رو باید فعالیت‌هایی را در کالبد خود جای دهند که با هدف یاد شده انطباق یابد.
چنین فضاهایی با توسعه فعالیت‌ها و فضاهای گردشگری در حفظ بناها و عناصر تاریخی خود موفق می‌شوند و حضور روز و شب شهروندان و گردشگران را امکان‌پذیر می‌سازند. حضور مردم، جوانان و نوجوانان، جشن‌ها، انواع گردهم آیی های اجتماعی، برپایی نمایش‌ها و معرفی فرهنگ‌های گوناگون با برپایی مراسم و جشن‌ها، اشکال گوناگون تعاملات اجتماعی و فرهنگی است که در رشد و ارتقای فرهنگ ،توسعه و دانش یک شهر و ملت موثر است ومی تواند زمینه‌ساز رشد صنعت گردشگری و جلب گردشگران داخلی و خارجی شود. از این رو اقتصاد مرا کز تاریخی شهر با صنعت و فعالیت‌های گردشگری شکل می‌گیرد و حیاتی تازه می یابد.
توان اقتصادی مراکز تاریخی شهرها موضوع دیگری است که از نظر کارشناسان محرک و تقویت‌کننده توسعه شهری محسوب می‌شود. اقتصاد پایدار با تاکید بر گردشگری در مراکز تاریخی می‌تواند منشا بهره‌برداری اقتصادی فراوانی از این مراکز شود که این موضوع خود بهانه‌ای برای تجدید حیات مراکز تاریخی و موجب بازگردانده شدن کارکردهای فاخر و برتر با توجه به ظرفیت‌های این فضاها به آن ها می باشد.
در زمان معاصر با شناخت عوامل اصلی تخریب بافت‌های با ارزش تاریخی و سازگاری واژگان نوین طراحی معماری با زبان کهن معماری بومی می‌توان در جهت بهبود محیط شهری و جهت‌های توسعه آتی آن نقش‌آفرین بود. فلسفه احیا و دوباره‌سازی اندام‌های صدمه‌دیده و فرسوده شهرها، ریشه در همین جایگاه دارد و به نظر می‌رسد یکی از موثرترین راهکارها در احیا دوباره بافت‌های تاریخی،‌ ایجاد فعالیت های مجدد در این مناطق با توجه به توانایی‌های فیزیکی و کالبدی آن هاست.
ایجاد محوررهای گردشگری می تواند بعنوان یکی از روش های احیای فضاهای تاریخی شهری و جذب توریست مورد استفاده قرار گیرد. محورهای گردشگری در صورت دارا بودن ارزش‌ها و ویژگی‌های یاد شده می‌تواند بافت پیرامونی خود را متحول کند. به طور مثال ایجاد فعالیت‌های تجاری در محور توریستی به نحوی که مورد توجه گردشگران باشد، اقتصاد محله را متحول می‌کند .
طراحی مسیرهای پیاده گردشگری با هدف حفاظت از بافت و رونق بخشیدن به صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین اقدامات برای زنده‌سازی این بافت‌ها به شمار می‌رود. زیرا از آن جا که نتایج مثبت این اقدام از سوی ساکنان و بهره‌برداران این مناطق، درک می‌شود می‌تواند مداخله و مشارکت آگاهانه آن ها را برای بهسازی و اصلاح بافت برانگیزد. ارزش این بافت‌های کهن چنان است که هم اکنون و با محدودیت امکانات ضروری، توانسته‌اند بسیاری از گردشگران را به خود جذب کند. بنابراین ساماندهی و احیای این مراکز شهری با استفاده از پیاده‌ روها علاوه بر تحقق هدف حفاظتی این بافت‌ها به دلیل ارتقای کیفی فضاهای مربوطه و تجهیز مناسب آن ها نه تنها نیازهای ساکنان به فضاهای مطلوب شهری برای زندگی جاری را تامین می‌کند، بلکه چرخ‌های توسعه گردشگری در این بافت را فعال می‌کند و این امر نه تنها موجب افزایش هویت اجتماعی و فرهنگی مجموعه بافت می‌شود، بلکه راهکارهای موثر و تجربه شده برای ایجاد و بازتولید عرصه‌های عمومی و هویت از دست رفته و خاطرات زدوده شده از بافت‌های تاریخی شهرهای ایران است.وباعث ایجاد توسعه ای پایدار درشهرها می شود.
وظایف قانونی شهرداری هادرگذران فراغت وگردشگری:
به طوری که روند تصویب قوانین وتاسیس سازمان های اولیه مربوط به امور سیاحتی وگردشگری کشور نشان می دهد ، فعالیت آن ها در آغاز در وزارت کشور بوده وسهم عمده ای از سرمایه ودارایی آن ها در اختیار شهر داری ها قرار داشته است . اما با تشکیل سازمان های مستقل مربوط به ایران گردی وجهان گردی نقش شهر داری ها به طور رسمی وقانونی در این زمینه کاهش یافته ، در حالی که وظایف آن ها در عمل افزایش پیدا کرده است .در قانون شهر داری ها ( مصوب 1334 واصلاحیه های بعدی ) وظایف عمومی شهرداری ها در ماده ی 55 در 28بند یا محور تعیین گردیده است که می توان آن ها را به چهار گروه عمرانی ، خدماتی ، نظارتی ورفاه اجتماعی تقسیم کرد .در میان این وظایف ، موضوع خدمات فراغتی ، تفریحی وفرهنگی ، بنا به شرایطی ودیدگاه های آن زمان ، به صورتی فرعی ، تبعی وکم رنگ مطرح شده است . در زیر مهمترین وظایف قانونی شهر داری ها در زمینه ی خدمات فراغتی وتفریحی وگردشگری به صورت خلاصه معرفی شده است .
وظایف شهرداری ها در زمینه ی فراغت وتفریح ( قانون 1334 ) :
بند 6 – تاسیس موسسات فرهنگی ، و...باغ کودکان و... موزه وخانه های فرهنگی و...
بند 21 – احداث بناها وساختمان های مورد نیاز محل از قبیل ...و میدان ها وباغ کودکان و ورزشگاه ...
بند 22 – تشریک مساعی با فرهنگ در حفظ ابنیه وآثار باستانی شهر وساختمان های عمومی ومساجد وغیره
با توجه به تحولات بر نامه ریزی ومدیریت شهری در جهان ، از یک طرف ، ورشد سریع شهر نشینی در ایران وحاد شدن مشکلات ناشی از آن ، از طرف دیگر ، به روشنی می توان در یافت که در چار چوب وظایف فوق نمی توان به نیازهای مبرم شهروندان در زمینه گذران فراغت وتفریح پاسخ گفت . به همین دلیل در طول دو سه دهه گذشته ، شهرداری ها به قبول وظایف وانجام اقدامات جدیدی مجبور شده اند که گاهی فراتر از اختیارات قانونی وامکانات سازمانی آن ها محسوب می شود . از جمله مهمترین این اقدامات باید به توسعه فضاهای سبز ، ایجاد پارک های شهری وحومه ای ، تاسسیس فرهنگسرا ها ، زمین های بازی بهسازی مراکز تاریخی وبافت های قدیمی اشاره کرد .
تحولات جدید در وظایف شهرداری ها :
با توجه به مطالعات انجام شده در مورد وظایف شهرداری ها در جهان امروز ، این نتیجه بدست می آید که این وظایف روز به روز گسترده تر می شود وشهرداری ها به عنوان نهادهای مدنی ، محلی وعمومی وغیر انتفاعی نقش بیشتری در اداره شهرها به عهده می گیرند . از جمله این وظایف جدید می توان به تامین خدمات آموزشی ، مبارزه با فقر ، افزایش عدالت اجتماعی ، حفاظت از منابع وارزش های محیطی ، تقویت اقتصاد شهر ، تقویت زیر ساخت ها وسازماندهی گذران فراغت وتفریح شهروندان اشاره کرد .
در زیر وظایف جدید شهر داری ها در حوزه ی خدمات فرهنگی، تفریحات واوقات فراغت به طور خلاصه معرفی شده است :
وظایف جدید شهرداری ها در زمینه گذران فراغت ، تفریح وگردشگری:
- اداره ونظارت بر فرهنگسراها ، موزه ها ،‌نمایشگاه ها ، تئاتر ها ، تالار های موسیقی و ..
- تاسیس واداره ی پار ک ها ی شهری ، محله ای ، جنگلی وحاشیه ای و...
- تاسیس واداره باغ وحش ، باغ گیاه شناسی و ...
- اداره ونظارت برورزشگاه ها ، زمین های بازی ، ورزش همگانی و...
- ایجاد مسیر های پیاده روی ودوچرخه سواری در شهر وحومه
- ساماندهی گذران فراغت جوانان ، زنان ، ناتوانان و...
- رسیدگی به امور بناهای تاریخی وآثار ارزشمند فرهنگی و...
- ایجاد اردوگاه های تفریحی ،محل کاروان و...
بدیهی است که تحقق این وظایف به بازنگری در قوانین وتشکیلات شهر داری ها وتغییر دیدگاه ها در نحوه ی مدیریت شهری وایجاد نهاد های نوین نیاز دارد .
از طرف دیگر ، برنامه ریزی ومدیریت گردشگری پدیده ای خاص است که نیاز به همکاری وهماهنگی در سطوح مختلف ملی ، محلی ومنطقه ای دارد .در سطوح ملی باید اهداف وراهبردهای کلان در مقیاس کشور تعیین گردد ، در سطح منطقه ای ویژگی ها وامکانات منطقه ای واستانی مد نظر است ، در سطح محلی باید به نیازهای مشخص شهروندان پاسخ گفت که این حوزه در مسئولیت شهرداری ها قرار دارد .
در بخش راهکارهای اجرای قانون برنامه توسعه ،مقرراتی وضع شده است که ارتباط مستقیم با افزایش وتقویت نقش شهرداری در زمینه های مختلف ، از جمله گردشگری ، دارد . از جمله در مقررات « بخش عمران شهری » و «بخش امور اجتماعی» انجام اقداماتی پیش بینی شده که در زیر به بیان آن می پردازیم :
راهکار های اجرای برنامه توسعه در زمینه تقویت نقش شهرداری ها :
بخش عمران شهری : به منظور بهبود توسعه وعمران شهری لازم است که با همکاری وزارت کشور ، وزارت مسکن وشهرسازی وسایر دستگاه های ذیربط «ساختار تشکیلات شهرداری ها برای ایفای نقش وظایف جدید و تنظیم وظایف شهر داری ها متناسب با درجه شهرداری» اصلاح گردد.
وزارت کشور موظف است تا پایان سال اول برنامه ، با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت مسکن و شهرسازی به منظور سازماندهی سواحل و فراهم کردن تهمیدات لازم جهت استفاده عموم مردم از دریا، مقررات لازم را تهیه و به هیات وزیران ارائه کند.
وظایف شهرداری ها درتامین زیر ساخت های گردشگری شهری :
با توجه به وظایف ونقش جدید شهرداری ها در اداره ی شهرها،می توان دریافت که شهرداری ها به عنوان مسئول اصلی امور شهر ومظهر مدیریت محلی، نقش تعیین کننده ای در تامین زیر ساخت های توسعه گردشگری شهری به عهده دارند . در واقع بدون همکاری فعال شهرداری ها ، بخش ها ونهادهای دیگرذیربط نمی توانند به درستی وظایف خود را انجام دهند . برخی از مهم ترین وظایف ویژه ی شهرداری ها ، که زمینه ساز توسعه ی گردشگری شهری است ، به قرار زیر می باشد :
الف – گسترش اطلاع رسانی
ب – ساماندهی فضاهای تاریخی وفرهنگی
پ - بهسازی سیمای شهر
ت – تامین بهداشت ونظافت شهر
نتیجه گیری:
•گردشگری شهری یکی ازمتداول ترین انواع گردشگری است که تاکنون به آن توجه جدی نشده است ،ضرروت دارد باتوجه به تعداد زیاد این نوع گردشگران، برنامه ریزان وطراحان شهری به آن توجه ودرجهت گسترش آن برنامه ریزی کنند.
•درسایر انواع گردشگری غیرازگردشگری شهری که هم محل های موردبازدیدوعلاقه گردشگران وهم محل اقامت ومکان های خرید آن هادرداخل بافت وحریم شهری است نیز گردشگران اگرچه برای گشت وگذاروتفریح وگذران اوقات فراغت دربیرون ازبافت وحریم شهرها می گذرانند ولی برای استراحت وخرید معمولأ به مراکز شهری مراجعه می کنند وازاین طریق درآمدسرشاری نصیب شهرها می شود .می توان باتوسعه مراکز خرید وتفریحی شهرهاهم درجهت رشد وتوسعه شهری تلاش کردوهم درآمدی پایداربرای شهرها پدیدآورد.
•صنعت توریسم وتوسعه شهری کنشی متقابل بریکدیگر دارند،یعنی هرچه صنعت توریسم رشدپیداکند باعث رشدوتوسعه شهرهامی شود .به عبارت دیگر گسترش صنعت توریسم مستلزم سرمایه گذاری ومهیا سازی زیرساخت های لازم برای رشداین صنعت درمحیط شهری است .
•مدیران وبرنامه ریزان شهری برای جذب بیشتر گردشگرعلاوه براحداث انواع مراکزاقامتی وخرید،ضروری است نسبت به بازسازی بافت های تاریخی ومراکز فرهنگی وایجادواحداث بافت های مدرن اقدام کنند.
•باجذب بیشتر گردشگر درمحیط شهری مشکل کمبود اعتبارکه معمولأ شهرداری ها باآن مواجه هستند تاحدزیادی حل خواهد شدوشهرداری ها بهترمی توانند به وظایف قانونی خوددربرابرگردشگران عمل کنند.
•ضرورت دارد وزارت کشور وسایر دستگاه های ذیربط نسبت به بازنگری وظایف شهردارها ازطریق اصلاح قانون اقدام تا شهرداری ها به عنوان یکی ازمتولیان اصلی گردشگری شهری بهتر بتوانند به گردشگران خدمات ارائه کنند.
منابع:
- امینی ، امیر هوشنگ، ظرفیتهای اشتغال زائی توریسم ،نشریه الکترونیکی اتاق بازرگانی به آدرس اینترنتی WWW.iccim.org
- جهان دوست ،رسول «بررسی گذران اوقات فراغت زائرین مشهد مقدس » معاونت سیاحتی زیارتی وزارت ارشاداسلامی سال 1372
- فرید، یدا...، جغرافیا و شهرشناسی، چاپ چهارم ، انتشارات دانشگاه تبریز،1371
- قانون شهرداری های کشورانتشارات مجمع علمی وفرهنگی مجد
- دروئو، ماکس، جغرافیای انسانی، جلد دوم، ترجمه دکتر سیروس سهامی، چاپ اول 1371
- صدوقی، رضا، جایگاه فراغت در علوم انسانی، خلاصه مقالات سمینار ایرانگردی ، جهانگردی و توسعه، 1372
- رهنمایی، محمد تقی، جغرافیای اوقات فراغت و جهانگردی، گروه جغرافیای دانشگاه تهران
- رضوانی، علی اصغر، جغرافیا و صنعت توریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور
-رضا ئی علی «برنامه ریز شهرهای توریستی - مطالعه موردی شهر توریستی سرعِِِِین»پایان نامه کارشناسی ارشد